: Tebe Otas Uluk
: Suku Fatumea, Sub Distritu Fatumea, Munisipiu Covalima
: Dansa tradisional
: Dansa tradisional ne’e performa iha okaziaun wainhira hari uma lulik no simu bainaka sira.
: Pré- História
Knua Belulik Leten
: Sei kontinua implemeta iha knua refere
2019
: –
Sumáriu Badak
Tebe Otas Uluk nu’udar elementu patrimóniu kulturál ida husi komunidade dalen Tetun-Terik iha postu administrativu Fatumea no Fohorem, munisípiu Covalima, Timor-Leste. Tebe ne’e kombina movimentu isin no ain nia hakat tuir ritmu knananuk tradisionál nian Tebe ne’e hatudu expresaun no sentimentu kulturál komunidade nian iha rituál ka serimónia tradisionál ruma nu’udar espresaun husi sira-nia identidade koletiva. Dansa ida-ne’e iha papél sentrál iha eventu kulturál no serimónia sira, dala barak hala’o iha okaziaun sira hanesan inaugurasaun uma-lulik, kolleita batar no eventu kulturál importante sira.
Dansa tradisionál ida ne’e hala’o husi ema barak, ho partisipante sira kaer liman hodi forma sírkulu rua. Sírkulu interiór kompostu hosi mane sira, enkuantu sírkulu esteriór kompostu hosi feto sira, ho sírkulu rua ne’e iha númeru partisipante ne’ebé hanesan. Dansa hahú bainhira mane ida iha sírkulu interiór hahú kanta, hodi fó sinál ba inísiu atuasaun nian. Mane sira hananu hamutuk hanesan koru, no sira nia kanta hetan resposta hosi feto sira.
Bainhira knananuk hahú, sírkulu sira hahú movimenta, hakat ida ba oin no hakat ida ba kotuk kontinuamenete enkuantu halo rotasaun. Knananuk ne’e kompostu hosi fraze tolu, iha ne’ebé fraze ida-idak hananu durante rotasaun tolu hosi sírkulu sira, hafoin pasa ba fraze tuirmai, kontinua ba terseiru. Hafoin, fila fali ba fraze dahuluk, repete siklu to’o partisipante sira sai kole.
